در (ع)صرامام رضا((ع)) اداره امور و راهبری نظام حکمرانی از شکل آرمانی آن در دوره های اولیه اسلام دور شده است و ناکارآمدی، بی تدبیری و فساد در ارکان خلافت (ع)باسی و (ع)رصه اجتما(ع)ی نمایان است. امام رضا((ع)) در این شرایط و در دوره قبل از ولایت(ع)هدی و نیز بویژه ب(ع)د از آن و در دوره مامون س(ع)ی در مقابله با این وض(ع)یت داشتند. مهمترین راهبردی که امام رضا((ع)) در مقابل این وض(ع)یت در پیش گرفتند،تبیین وبیان ماهیت واق(ع)ی حکمرانی در نظام اسلامی است که با توجه به ویژگی های آن در اب(ع)اد گوناگون ضمن کارآمدی، فساد نیز در جام(ع)ه کاهش و قابل کنترل خواهدبود. بنابراین سوال اصلی این مقاله این است که در اندیشه و سیره امام رضا((ع)) فساد چگونه کنترل و از بین می رود؟یافته های این مقاله با استفاده از روش هرمنوتیک اسکینری و باتکیه برمناب(ع) اسنادی وکتابخانه ای نشان می دهد که امام رضا((ع))با توجه به شرایط سیاسی و اجتما(ع)ی آن دوره و در ت(ع)امل با گروه های گوناگون برحکمرانی مطلوب اسلامی تاکید دارند که این نو(ع) حکمرانی دارای بنیانی توحیدی می باشد و ساختارحکومتی آن بنحوی است که ماهیت وهدفی س(ع)ادت گرا دارد که در کنار آن مردم قرار دارند که در حوزه اجتما(ع)ی نقشی ف(ع)الانه دارد.از نظر ایشان این حکومت با چنین ساختار اجتما(ع)ی وماهیت سیاسی و بنیانی فرهنگی و ا(ع)تقادی ضمن کارآمدی زمینه را برای هرگونه فساد از بین می برد.

«آیات الاحکام» آیاتی از قرآن است که به تنهایی یا به کمک آیات دیگر، حکم یا احکامی از مسائل فقهی را به (ع)نوان یکی از مهم ترین مباحث اسلامی در طول قرن ها، مورد گفتگو قرار داده است. بر اساس فرموده خداوند، پیامبر(ص) نخستین مفسر قرآن به شمار می رود که وظیفه دارد آیات قرآن ازجمله آیات فقهی را برای مسلمانان تفسیر کند. پس از پیامبر اکرم(ص)، اهل بیت((ع)) نیز به تفسیر آیات فقهی قرآن پرداختند. ایشان توجهی خاص به بیان احکام الهی داشتند، فراوانی روایت های رسیده از آن بزرگواران، گواه این مد(ع)است. از سوی دیگر ایشان (ع)نایت ویژه بر مرج(ع)یت قرآن و لزوم استفاده از آن داشته اند. نتیجه طبی(ع)ی این دو آن است که «آیات الاحکام» مورد توجه ویژه اهل بیت((ع)) قرار بگیرد.این مقاله می کوشد تا به منظور توجه دادن محققان به میراث گران قدر تفسیری امام رضا((ع))، بخش هایی از این میراث تفسیری را که در ذیل آیات الأحکام آمده است، از منظر تفسیر و نه فقه بررسی کند.

آقای امام رضا ((ع)) (ع)زیز، سلام. امیدوارم حالتان خوب باشد و به قول ننه ام، نور به قبرتان ببارد. من کاظم هستم، پسر محمد ج(ع)فر. غرض از مزاحمت! می خواستم کمی مرد و مردانه با شما حرف بزنم...

چکیده فارسی:به استناد بسیاری از آیات و روایات، ائمه اطهار ((ع)) تنها کسانی هستند که پس از خدا و پیامبر (ص)، آگاهی کامل به م(ع)ارف قرآن، و مراد و مقصود آیات آن دارند. ائمه ((ع))، با توجه به نیاز بشر، به تفسیر و تبیین آیات قرآن کریم پرداخته اند. با (ع)نایت به اهمیت و جایگاه ویژه روش شناسی در تفسیر قرآن کریم از یک سو، و کثرت روایات تفسیری اهل بیت ((ع)) از سوی دیگر، در این مقاله تنها روایات تفسیری امام رضا ((ع)) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. بر اساس این پژوهش، مهم ترین گونه های تفسیری روایات امام رضا ((ع)) (ع)بارت است از:ذکر سبب نزول، بیان م(ع)نی مفردات، تبیین آیات از راه بیان مصداق و نیز قیدهای توضیحی آیات، ت(ع)یین مرج(ع) ضمیر، توجه به نو(ع) خطاب، تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن با سنت، تفسیر موضو(ع)ی، تاویل آیات متشابه، بیان بطون آیات، تبیین آیات الاحکام، ذکر جزئیات داستان های قرآن، استناد به آیات در روایات، بیان چرایی مطالب در آیات، توجه به پیام و اهداف تربیتی و هدایتی، زدودن شبهه و تصحیح بدفهمی نسبت به قرآن کریم و تبیین م(ع)ارف ا(ع)تقادی و نیز ارائه برخی مباحث (ع)لوم قرآنی.از دیگر مباحث مطرح شده در این نوشتار، بیان برخی مبانی قرآن شناختی و تاکید بر وجود دو رویکرد روایی و کلامی در روایات تفسیری امام رضا ((ع)) است. چکیده (ع)ربی: إستنادا (ع)لی کثیر من الآیات و الروایات، انما الائمة الاطهار ((ع)) هم الذین لهم أدراک تام، ب(ع)د الرب ت(ع)الی و نبیه (ص)، بالنسبة الی م(ع)ارف القرآن و مراده و غایته. والائمة قد فسروا آیات القرآن الکریم و وضحوها م(ع)تنین بحاجة الانسان. و إهتماما بخطورة م(ع)رفة الأسلوبیة فی تفسیر القرآن و مکانتها الخاصة من جانب آخر، أکتفینا فی هذه المقالة بتناول روایات الامام الرضا ((ع)) التفسیریة و تحلیلها فقط.من المستنبط أن أهم انوا(ع) الروایات الرضا التفسیریة هیک ذکر اسباب النزول، بیان م(ع)انی المفردات، توضیح الآیات من خلال مصادیقها و قیودها الإیضاحیة، ت(ع)یین مرج(ع) الضمائر، الا(ع)تناء بانوا(ع) الخطاب، تفسیر القرآن بالقرآن، تفسیر القرآن بالسنة النبویة التفسیر الموضو(ع)ی، تأویل الآیات المتشابهة، تبین بطون الآیات، بیان آیات الاحکام، ذکر جزئیات القصص القرآنیة، الا(ع)تماد (ع)لی الآیات فی الروایات، بیان اسباب المواضی(ع) فی الآیات، الاکتراث بالرسالة التربویة والغائیة و اهدافها، ازالة الشبهة و تصحیح الادراکات الخاطئة بالنسبة الی القرآن الکریم و توضیح الم(ع)ارف ال(ع)قیدیة و تقدیم (ع)دد من مباحث (ع)لوم القرآن.و من الموضو(ع)ات المطروحة الأخری فی هذه المقالة، بیان (ع)دد من أسس القرآن الم(ع)رفیة و التوکید (ع)لی وجود نز(ع)تین روائیتین کلامیتین فی روایات الامام الرضا ((ع)) التفسیریة.

روضه یا مدفن امام رضا ((ع))، هسته اولیه حرم مطهر رضوی، همواره مورد توجه و توسل خاص شیفتگان و به تب(ع) متولیان و م(ع)ماران و هنرمندان بوده است. قداست و کارکرد آن مکان م(ع)نوی ایجاب کرده که ضمن مراقبت از آن، س(ع)ی شود بهترین و والاترین جایگاه و شرایط را به لحاظ موق(ع)یت، ایستایی و تزیینات داشته باشد. بنابراین در طول زمان بناهای جانبی مرتبط با آن گسترش یافته، استحکام آن تامین شده و در زینت بخشی آن متناسب با شرایط زمان اقدام کافی و وافی صورت گرفته است، اما به نظر می رسد که ملاحظه جایگاه آن در مجمو(ع)ه از اولویت خاص برخوردار بوده و با ارتفا(ع) گنبد فراز مرقد امام ((ع)) آن مقصود حاصل و روضه مطهر در میان بناهای پیرامونی برجسته شده است.امتیاز و اشراف گنبد زمانی ضرورت یافته که ساخت بناهای دیگر در مجاورت حرم مطهر آغاز شده و ارتفا(ع) برخی از آن ها مثل گنبد و ایوان های مسجد گوهرشاد و گنبد دارالسیاده بر بلندای حرم پیشی گرفته و از شان و منزلت حرم مطهر کاسته است. از زمانی که گنبد مرتف(ع) دوپوشه ای بر فراز روضه مطهر ساخته شده، گنبد نماد مجمو(ع)ه م(ع)ماری آستان قدس رضوی و نقطه (ع)طف و توجه شیفتگان و مومنان گردیده و روز به روز بر شکوه و جلال آن افزوده شده است. چگونگی تغییر شکل قط(ع)ی گنبد حرم مطهر با اینکه بسیار اهمیت داشته، به دلایل نامشخص در تاریخ آستان قدس رضوی ناگفته و نانوشته مانده است. در این مقاله کوشش خواهد شد ضمن مروری بر سیر تحول گنبد و حرم مطهر، زمان و چرایی شکل گیری گنبد مطهر به فرم کنونی آن بیان شود.

پس از شهادت امام موسی کاظم ((ع)) در سال 183 هـ.ق، (ع)واملی دست به دست هم داد تا (ع)ده ای، ایشان را آخرین امام و قائم و مهدی بدانند و بر این اساس، بر ایشان توقف نمایند و امامت امام رضا ((ع)) و سایر امامان م(ع)صوم پس از ایشان را نپذیرند. توقف کنندگان بر امام کاظم ((ع))، خود به گروه هایی تقسیم شدند که در مواردی چون چگونگی رحلت و غیبت و ظهور و قیام آن امام با هم اختلاف داشتند. نکته مهم آنکه مساله توقف بر امام کاظم ((ع))، توسط (ع)ده ای از اصحاب برجسته و وکلای آن حضرت ترویج می شد و با توجه به اینکه مبلغان آن، از جایگاه (ع)لمی و اجتما(ع)ی بالایی در میان شی(ع)یان برخوردار بودند، مشکلات فراوانی را برای جام(ع)ه شی(ع)ه به وجود آوردند. بررسی این مشکلات و نحوه مبارزه و برخورد امام رضا ((ع)) با واقفیان و افکار و گفتار و ا(ع)مال آنان، موضو(ع) نوشتار حاضر است و مسلما با توجه به الگو بودن نقش امامان برای شی(ع)یان امامیه، شناخت سیره آنها درباره چگونگی برخورد با گروه های مختلف، اهمیت خاصی می یابد و همین امر، ضرورت پژوهش هایی چنین را آشکارتر می نماید.

یکی از اقسام مهم تجربه دینی، تجربه «تفسیری» است. این مقاله با روشی توصیفی - تحلیلی، این قسم از تجارب دینی را با تامل بر نیایش های امام سجاد ((ع))، بررسی و محورهای اساسی بینش آن امام بزرگوار درباره این قسم از تجارب را تحلیل و تبیین می کند.ابتدا تجربه تفسیری را تبیین مفهومی کرده، سپس ارتباط آن را با تبیین دینی باز گفته ایم. و آنگاه با تقسیم تبیین، به (ع)قلانی و غیر (ع)قلانی، (ع)قلانیت تفسیرهای دینی را خواهیم گفت.در این مقاله تاثیر و تاثر دو جانبه تجربه تفسیری و احوال و (ع)واطف آدمی، ارتباط تجربه تفسیری با برخی از آموزه های اصلی اسلام، از جمله توحید اف(ع)الی و اسمای الهی از منظر امام سجاد ((ع))، مورد بررسی قرار گرفته است، و برای تایید، نمونه های مت(ع)ددی از فرازهای مناجات های گوناگون امام سجاد نقل شده است.

دین اسلام به (ع)نوان آخرین دین الهی و پیامبر اسلام ((ع)) به (ع)نوان رسول خاتم و همچنین ائمه طاهرین ((ع))، در جهت ایجاد ثبات روابط اجتما(ع)ی، جایگاه رفی(ع)ی را برای اخلاق قائل شده اند. امام رضا ((ع)) نیز با تلفیق دو مقوله مهم از حیات اجتما(ع)ی، ی(ع)نی اخلاق و سیاست، تصویر روشنی از ضرورت به کارگیری روش های مبتنی بر اخلاق به ویژه در حیطه رهبری جام(ع)ه مسلمین در قدرت سیاسی ارائه کرده اند.در این مقاله، این نو(ع) نگرش به قدرت سیاسی، ت(ع)بیر به سیاست اخلاقی شده و تلاش شده تا مهمترین مولفه ها و شاخص های این نگرش از دیدگاه حضرت رضا ((ع)) بحث و بررسی شود.

از اساسی ترین و ریشه ای ترین ا(ع)تقادهای یک مسلمان، توحید است که پیامبران الهی و اوصیاء آنها برای تقویت آن در میان مردمان تلاش می کردند و هدف آنها رساندن انسان ها به توحید نظری و (ع)ملی بوده است. نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و شیوه جم(ع) آوری اطلا(ع)ات کتابخانه ای، به چند روایت از امام رضا((ع)) (و نیز م(ع)صومان ((ع)) دیگر) استناد می کند که در آن، (ع)الم آل محمد(ص) کج فهمی برخی فرقه های اسلامی از توحید را اصلاح کرده اند. اگر انسان، به خوبی توحید را در نظر و فکر بفهمد و مطابق آن (ع)مل کند به یقین، به اصول دیگر نیز م(ع)تقد است و به تمامی بایدها و نبایدهای شری(ع)ت پای بند خواهد بود. مشکل بسیاری از ناهنجاری های فردی و اجتما(ع)ی بشر، نادانی یا ض(ع)ف در دانایی نسبت به خداوند و صفت های اوست که این مساله منشا دیگر اشکال ها و آفت های جهان بینی و ایدئولوژی، ی(ع)نی نداشتن شناخت یا شناخت ناقص هست ها و نیست ها و بایدها و نبایدها می شود. سوال اصلی مقاله حاضر این است که مهم ترین اوصاف خداوند مت(ع)ال ی(ع)نی ذات حضرت حق چیست؟ و آیا پاره ای از اوصاف نقل شده از فرقه های مسلمانان نسبت به خداوند مت(ع)ال صحیح است؟

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراج(ع)ه فرمایید.